Translation Tuesday: Chrysostom Week 12

Remember, although I attempted to provide a footnote for all words used 20x or less in the New Testament with a gloss, I may have missed some. Also, you may not know all words used more than 20x in the New Testament. Don’t let that stop you from participating. Just visit Perseus’ word study tool here, copy and paste the word you don’t know, and get morphological information and definitions for that word.

Vocabulary

Week 12: Homily 3, Section 4

            δ´.    Ἀλλ᾽ ἐπειδὴ[1] κέχηνας,[2] καὶ θαυμάζεις αὐτὰ καὶ ἐπτόησαι,[3] διὰ τοῦτό σοι καὶ τὰ τῆς βασκανίας[4] ἐνοχλεῖ,[5] διὰ τοῦτο καὶ τὰ τῆς κενοδοξίας·[6] καὶ πάντα ἀπὸ τούτου γίνεται, ἀπὸ τοῦ θαυμάζειν τὰ τοῦ παρόντος βίου. Βασκαίνεις,[7] ὅτι ὁ δεῖνα[8] πλουτεῖ;[9] Καὶ μὴν ἐλέους καὶ δακρύων[10] ἄξιος, ὁ τοιοῦτος. Ἀλλ᾽ ἐρεῖς[11] εὐθέως γελῶν·[12] Ἐγὼ δακρύων ἄξιος, οὐκ ἐκεῖνος. Δακρύων ἄξιος καὶ σύ, οὐχ ὅτι πένῃ[13] ἀλλὰ διὰ τὸ σεαυτὸν ἐλεεινὸν[14] εἶναι νομίζειν. Τοὺς γὰρ οὐδὲν ἔχοντας κακὸν καὶ δυσφοροῦντας[15] δακρύομεν,[16] οὐχ ὅτι κακόν τι ἔχουσιν, ἀλλ᾽ ὅτι μὴ ἔχοντες, ἔχειν νομίζουσιν.[17] Εἰπὲ γὰρ μοι, εἰ τις πυρετοῦ[18] ἀπηλλαγμένος,[19] ἀλύει[20] καὶ περιστρέφεται,[21] ὑγιαίνων[22] ἐπὶ τῆς κλίνης[23] κείμενος, ἆρα τῶν πυρεττόντων[24] μᾶλλον οὐχὶ δαρκύων ἄξιος ὁ τοιοῦτος, οὐκ ἐπειδὴ πυρέττει, οὐδὲ γὰρ πυρέττει, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ μηδὲν ἔχων δεινὸν,[25] ἔχειν τι νομίζει; Καὶ σὺ δακρύων ἄξιος διὰ τοῦτο, ὅτι σαυτὸν ἐλεεινὸν νομίζεις, οὐ διὰ τὴν πενίαν· τῆς γὰρ πενίας ἔνεκεν καὶ μακαριστός.[26] Τί φθονεῖς[27] τῷ πλουσίῳ, ὅτι δουλείᾳ χαλεπωτέρα;[28] ὅτι μυρίαις[29] ἁλύσεσι,[30] καθάπερ τις κύων,[31] τοῖς αὐτοῦ δέδεται χρήμασι; Κατέλαβεν[32] ἑσπέρα,[33] κατέλαβε νὺξ, καὶ τὸν τῆς ἀναπαύσεως[34] καιρὸν οὗτος θορύβου[35] καιρὸν καὶ ἀηδίας[36] καὶ λύπης[37] ἔχει καὶ μερίμνης.[38] Ψόφος[39] ἐγένετο; εὐθέως ἀνεπήδησεν.[40] Ὁ δεῖνα ἐσυλήθη;[41] μᾶλλον ἐκείνου φροντίζει[42] τοῦ ἀπολωλεκότος ὁ μὴ ἀπολωλεκώς. Ἐκεῖνος μὲν γὰρ ἅπαξ ἀπώλεσε, καὶ λυπηθεὶς ἀπέθετο[43] τὴν φροντίδα·[44] οὗτος δὲ αὐτὴν ἔχει διηνεκῶς.[45] Κατέλαβε νὺξ, ὁ λιμὴν[46] τῶν ἡμετέρων κακῶν, τὸ παραμύθιον[47] τῶν ἡμετέρων συμφορῶν,[48] τὸ φάρμακον[49] τῶν τραυμάτων.[50] Καὶ γὰρ οἱ περιωδυνίᾳ[51] τινὶ κατεχόμενοι[52] τοῖς φίλοις μὲν καὶ συγγενέσι[53] καὶ οἰκείοις,[54] πολλάκις δὲ καὶ πατράσι παραμυθουμένοις[55] οὐκ εἶξαν[56] οὐδὲ ὑπεχώρησαν,[57] ἀλλὰ καὶ πρὸς τὰ ῥήματα ἀυτὰ ἠγανάκτησαν·[58] παντὸς γὰρ καύματος[59] μᾶλλον τὸ πικρὸν[60] τῆς ὀδύνης[61] τὰς ἡμετέρας θλίβει[62] ψυχάς· τῷ δὲ ὕπνῳ[63] κελεύοντι παύεσθαι[64] οὐδὲ ἀντιβλέψαι[65] ἴσχυσαν. Καθάπερ οὖν σῶμα διακαὲς[66] καὶ θερμοτέρᾳ[67] προσπαλαῖσαν[68] ἀκτῖνι κατατρυχόμενον,[69] ὥσπερ τινὶ καταγωγίῳ[70] πολλὰς ἔχοντι πηγὰς[71] καὶ τὴν ἀπὸ τῆς λεπτῆς αὔρας[72] παραμυθίαν·[73] οὕτως ἡ νὺξ τῷ ὕπνῳ παραδίδωσιν ἡμῶν τὴν ψυχήν· μᾶλλον δὲ οὐχ ἡ νὺξ, οὐδὲ ὁ ὕπνος τοῦτο ἐργάζεται, ἀλλ᾽ ὁ θεὸς, εἴδὼς τὸ ταλαίπωρον[74] τοῦτο γένος, ἄπαντα ταῦτα εἰργάσατο.

Ἀλλ᾽ ἡμεῖς οὐκ ἐλεοῦμεν ἑαυτοὺς, ἀλλ᾽ ἐπενοήσαμεν,[75] καθάπερ ἐχθροὶ ὄντες ἑαυτῶν, τῆς φυσικῆς[76] ἀνάγκης καὶ ἀναπαύσεως[77] μείζονα τυραννίδα,[78] τὴν ἀπὸ τοῦ πλούτου ἀγρυπνίαν.[79] Μέριμνα[80] γὰρ, φησὶ, πλοῦτου, ἀφιστᾷ[81] ὕπνον. Καὶ ὅρα πόση τοῦ θεοῦ ἡ κηδεμονία·[82] Οὐκ ἐπέτρεψε[83] τῇ προθέσει[84] τὴν ἀνάπαυσιν, οὐδὲ προαιρέσει[85] τινὶ τὴν χρείαν τοῦ ὕπνου, ἀλλὰ φυσικαῖς αὐτὴν ἀνάγκαις κατέδησεν,[86] ἵνα καὶ ἄκοντες[87] εὐεργετώμεθα·[88] τὸ γὰρ καθεύδειν,[89] τῆς φύσεως.[90] Ἡμεῖς δὲ ὡς σφόδρα ἑαυτοὺς μισοῦντες, ὡς ἑτέρους πολεμοῦντες[91] καὶ θλίβοντες,[92] τῆς φυσικῆς ταύτης ἀνάγκης μείζονα τὴν ἀπὸ τῶν χρημάτων[93] ἐπενοήσανμεν τυραννίδα. Ἡμέρα γέγονε; καὶ δέδοικεν[94] ὁ τοιοῦτος τοὺς συκοφάντας.[95] Ἡ νὺξ κατέλαβε; τρέμει[96] λῃστάς.[97] Θάνατος ἐπέστη; τοῦ θανάτου μᾶλλον δάκνεται,[98] ὅτι ἑτέρων ἐκεῖνα γίνεται. Παιδίον ἔσχε; πλείων ἡ ἐπιθυμία· καὶ τότε δοκεῖ πένης εἶναι. Οὐκ ἔσχε, μᾶλλον ὀδυναται.[99] Τοῦτον οὖν μακαρίζεις[100] τὸν οὐδαμόθεν[101] ἠσθῆναι[102] δυνάμενον; τούτῳ φθονεῖς τῷ κλυδωνιζομένῳ,[103] ἐν λιμένι[104] γαληνῷ[105] τῇ πενίᾳ ἐστηκώς; Ὄντως καὶ τοῦτο ἐλάττωμα τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, τὸ μὴ φέρειν τὰ ἀγαθὰ γενναίως,[106] ἀλλ᾽ εἰς τὰς εὐπραγίας[107] ἐξυβρίζειν.[108] Καὶ ταῦτα μὲν ἐνταῦθα· ὅταν δὲ ἀπέλθωμεν ἐκεῖ, ἄκουσον τί φησιν ὁ πλούσιος, ὁ μυρίων ἀγαθῶν κύριος, ὥσπερ σὺ λέγεις· οὐ γὰρ ἂν ἔγωγε ταῦτα εἴποιμι ἀγαθὰ, ἀλλ᾽ ἀδιάφορα,[109] Οὕτος τοίνυν ὁ μυρίων ἀγαθῶν κύριος, ἄκουσον τί φησι, καὶ τίνος ἐν χρείᾳ καθέστηκε· Πάτερ, φησὶν, Ἀβραὰμ, πέμψον Λάζαρον, ἵνα ἄκρῳ[110] τῷ δακτύλῳ[111] ἐπιστάζῃ μου τὴν γλῶτταν, ὅτι ἀποτηγανίζομαι.[112] Εἰ γὰρ ἐν ἀδείᾳ[113] καὶ φροντίδος[114] χωρὶς τὸν ἄπαντα βίον διήγαγε·[115] τί λέγω τὸν ἄπαντα βίον; τὴν μίαν ῥοπὴν[116] ἐκείνην· ῥοπὴ γὰρ ἐστιν· ὡς μία γὰρ ῥοπὴ, φησὶν, ὁ πᾶς ἡμῶν αἰὼν πρὸς τὸν ἄπειρον·[117] εἰ τοίνυν πάντα αὐτῷ κατὰ γνώμην[118] προεκεχωρήκει,[119] ἆρα οὐκ ἐλεεινός ἐστι τούτων τῶν ῥημάτων, μᾶλλον δὲ τούτων τῶν πραγμάτων; Οὐχὶ οἴνῳ περιεκλύζετό[120] σου ἡ τράπεζα;[121] νῦν δὲ οὐδὲ σταγόνος[122] ὕδατος εἶ κύριος, καὶ ταῦτα ἐν χρείᾳ πολλῇ καθεστηκώς. Οὐχ ἡλκωμένον[123] ὑπερεώρας[124] τὸν πένητα; νῦν δὲ ἀξιοῖς αὐτὸν ἐδεῖν, καὶ οὐδεὶς δίδωσι. Παρὰ τὸν πυλῶνα[125] ἦν τὸν σὸν, νῦν δὲ ἐν τοῖς κόλποις[126] τοῦ Ἀβραάμ· ὑπὸ τὰς μεγάλας σὺ κατέκεισο[127] ὀροφὰς,[128] νῦν δὲ ἐν τῷ πυρὶ τῆς γεέννης.


[1] ἐπειδὴ from ἐπειδή “since, when”

[2] κέχηνας from χάσκω “to yawn, gape”

[3] ἐπτόησαι from πτοέω “to flutter, be excited”

[4] βασκανίας from βασκανία “envy, bewitched”

[5] ἐνοχλεῖ from ἐνοχλέω “to trouble, cause trouble”

[6] κενοδοξίας from κενοδοξία “conceit”

[7] Βασκαίνεις from βασκαίνω “to be envious, bewitch”

[8] δεῖνα from δεῖνα “so and so”

[9] πλουτεῖ from πλουτέω “to be rich”

[10] δακρύων from δάκρουον “teardrop”

[11] Future of λέγω

[12] γελῶν from γελάω “to laugh”

[13] πένῃ from πένεω “to be poor”

[14] ἐλεεινὸν from ἐλεεινός “pitiable”

[15] δυσφοροῦντας from δυσφορέω “to be impatient, angry, vexed”

[16] δακρύομεν from δακρύω “to week”

[17] νομίζουσιν from νομίζω “to think, suppose”

[18] πυρετοῦ from πυρετός “burning heat, fever, fiery heat”

[19] ἀπηλλαγμένος from ἀπαλλαξείω “to wish to be delivered from”

[20] ἀλύει from ἀλύω “to be deeply stirred, excited”

[21] περιστρέφεται from περιστρέφω “to whirl around”

[22] ὑγιαίνων from ὑγιαίνω “to be sound, healthy”

[23] κλίνης from κλίνη “bed, cot, couch”

[24] πυρεττόντων from πυρέσσω “to have a fever”

[25] δεινὸν from δεινός “fearful, terrible”

[26] μακαριστός from μακαριστός “happy”

[27] φθονεῖς from φθονέω “to envy”

[28] χαλεπωτέρα from χαλεπός “fierce, harsh, difficult”

[29] μυρίαις from μυριάς “myriad, thousand”

[30] ἁλύσεσι from ἅλυσις “chain”

[31] κύων from κύων “dog”

[32] Κατέλαβεν from καταλαμβάνω “to take, overtake, reach”

[33] ἑσπέρα from ἑσπέρα “evening”

[34] ἀναπαύσεως from ἀνάπαυσις “rest”

[35] θορύβου from θορύβος “confusion, noise, tumult”

[36] ἀηδίας from ἀηδία “nauseousness”

[37] λύπης from λύπη “grief, pain”

[38] μερίμνης from μέριμνα “care, anxiety”

[39] Ψόφος from ψόφος “noise”

[40] ἀνεπήδησεν from ἀναπηδάω “to jump up, bound, leap back, stand up”

[41] ἐσυλήθη from συλάω “to rob”

[42] φροντίζει from φροντίζω “to consider, be careful”

[43] ἀπέθετο from ἀποτίθημι “to put away, off”

[44] φροντίδα from φροντίς “thought, care, attention”

[45] διηνεκῶς from διηνεκής “continually”

[46] λιμὴν from λιμήν “harbor”

[47] παραμύθιον from παραμύθιον “comfort”

[48] συμφορῶν from συμφορά “misfortune”

[49] φάρμακον from φάρμακον “medicine, balm”

[50] τραυμάτων from τραῦμα “wound”

[51] περιωδυνίᾳ from περιωδυνία “excessive pain”

[52] κατεχόμενοι from κατέχω “to hold, withhold”

[53] συγγενέσι from συγγενής “relative, kin”

[54] οἰκείοις from οἰκεῖος “household member, kin, family”

[55] παραμυθουμένοις from παραμυθέομαι “to comfort, appease”

[56] εἶξαν form εἴκω “to permit, allow, withdraw”

[57] ὑπεχώρησαν from ὑποχωρέω “to withdraw”

[58] ἠγανάκτησαν from ἀγανακτέω “to be indignant”

[59] καύματος from καῦμα “heat”

[60] πικρὸν from πικρός “bitter”

[61] ὀδύνης from ὀδύνη “pain, sorrow, anguish”

[62] θλίβει from θλίβω “to crush, compress, oppress, trouble”

[63] ὕπνῳ from ὕπνος “sleep”

[64] παύεσθαι from παύω “to cease, stop”

[65] ἀντιβλέψαι from ἀντιβλέπω “to look straight at, look in the face”

[66] διακαὲς from διακαής “burnt through, very hot”

[67] θερμοτέρᾳ from θερμός “hot”

[68] προσπαλαῖσαν from προσπαλαίω “wrestle”

[69] κατατρυχόμενον from κατατρύχω “to wear out, exhaust”

[70] καταγωγίῳ from καταγωγίον “lodging, inn, resting-place”

[71] πηγὰς from πηγή “stream, running water”

[72] αὔρας from αὔρα “breeze”

[73] παραμυθίαν from παραμυθία “exhortation, consolation, comfort”

[74] ταλαίπωρον from ταλαίπωρος “wretched, miserable”

[75] ἐπενοήσαμεν from ἐπινοέω “to think on”

[76] φυσικῆς from φυσικός “physical, natural”

[77] ἀναπαύσεως from ἀνάπαυσις “rest”

[78] τυραννίδα from τυραννίς “monarchy, sovereignty”

[79] ἀγρυπνίαν from ἀγρυπνία “sleeplessness, care”

[80] Μέριμνα from μέριμνα “care, anxiety”

[81] ἀφιστᾷ from ἀφίστημι “to withdraw, remove, depart, leave”

[82] κηδεμονία from κηδεμονία “care, solicitude”

[83] ἐπέτρεψε from ἐπιτρέπω “to entrust to, permit, allow, command”

[84] προθέσει from πρόθεσις “setting forth, offering, purpose”

[85] προαιρέσει from προαιρέω “to take out, choose, prefer, decide”

[86] κατέδησεν from καταδέω “to bind up”

[87] ἄκοντες from ἀέκων “involuntary, constrained”

[88] εὐεργετώμεθα from εὐεργετέω “to benefit”

[89] καθεύδειν from καθεύδω “to lie down to sleep, sleep”

[90] φύσεως from φύσις “nature”

[91] πολεμοῦντες from πολεμέω “to wage war”

[92] θλίβοντες from θλίβω “to crush, compress, oppress, trouble”

[93] χρημάτων from χρῆμα “possessions, wealth”

[94] δέδοικεν from δείδω “to fear”

[95] συκοφάντας from συκοφάντης “false accuser, common informer, voluntary denouncer”

[96] τρέμει from τρέμω “to be afraid, tremble”

[97] λῃστάς from λῃστής “robber, pirate”

[98] δάκνεται from δάκνω “to bite”

[99] ὀδυναται from ὀδυνάω “to cause pain, be in pain”

[100] μακαρίζεις from μακαρίζω “to bless, deem”

[101] οὐδαμόθεν from οὐδαμόθεν “from no place, from no side”

[102] ἠσθῆναι from ἤδομαι “to take one’s pleasure”

[103] κλυδωνιζομένῳ from κλυδωνίζω “to be buffeted, swept by heavy seas”

[104] λιμένι from λιμήν “harbor”

[105] γαληνῷ from γαληνός “calm”

[106] γενναίως from γενναῖος “true to one’s birth, nobly”

[107] εὐπραγίας from εὐπραγία “welfare, success”

[108] ἐξυβρίζειν from ἐξυβρίζω “to break out into insolence, wax wanton”

[109] ἀδιάφορα from ἀδιάφορος “not different”

[110] ἄκρῳ from ἄκρον “top, end, height, extremity”

[111] δακτύλῳ from δάκτυλος “finger, toe”

[112] ἀποτηγανίζομαι from ἀποτηγανίζω “to broil”

[113] ἀδείᾳ from ἀδείᾳ “freedom from fear”

[114] φροντίδος from φροντίς “thought, care, attention”

[115] διήγαγε from διάγω “to pass through, lead, spend one’s life”

[116] ῥοπὴν from ῥοπή “turn of the scale, fall of the scale-pan, weight”

[117] ἄπειρον from ἄπειρος “boundless, infinite”

[118] γνώμην from γνώμη “opinion, intent, purpose, consent”

[119] προεκεχωρήκει from προχωρέω “to go”

[120] περιεκλύζετό from περικλύζομαι “to be washed all round”

[121] τράπεζα from τράπεζα “table”

[122] σταγόνος from σταγών “drop”

[123] ἡλκωμένον from ἑλκόω “to wound, lacerate”

[124] ὑπερεώρας from ὑπεροράω “to look over, look down upon”

[125] πυλῶνα from πυλών “gate, porch”

[126] κόλποις from κόλπος “bosom, chest”

[127] κατέκεισο from κατάκειμαι “to lie down”

[128] ὀροφὰς from ὀροφή “roof of a house”

This entry was posted in Early Church Writings, Greek, Greek Resources, Translation Tuesdays and tagged , , , . Bookmark the permalink.

Leave a comment